Antwoord van Wallonië op het Brusselse Appel "Wij bestaan".

Mouvement du Manifeste wallon

In een manifest met als titel « Wij bestaan » hebben Brusselaars behorende tot verschillende taalgemeenschappen en van allerhande afkomst vandaag voor hun stad de plaats opgeëist die haar toekomt op de Belgische en internationale scène. Brussel weigert nog verder een als gebruiksvoorwerp beschouwde hoofdstad te zijn en ertoe genoopt te zijn alleen maar de rol van kleinste gemene deler te spelen. Als multiculturele smeltkroes beoogt ze haar eigen lot in handen te hebben.

Wallonië kan zich alleen maar verheugen over deze zelfbevestiging. En met de stem van de ondertekenaars van dit schrijven biedt ze zich op dit historische moment als partner aan, terwijl ze loyaal de hand uitstrekt aan Vlaanderen dat ook zijn zelfstandigheid verworven heeft.

In de toe-eigeningsbeweging die de gefedereerde Gewesten van bij ons en de Duitstalige taalgemeenschap beleven moet de cultuur een hoofdrol spelen. De geschiedenis biedt geen enkel voorbeeld van een gemeenschap die haar zelfbevestiging doorgevoerd heeft zonder over een eigen taal te beschikken.

In de herstelfase waartoe Wallonië geroepen wordt, zal de cultuur een van de krachtigste hefbomen zijn. De uitdrukking van haar drang naar bestaan laat zich reeds waarnemen. Men hoort het in de teksten, de toneelstukken, de liederen, de films, de televisie-uitzendingen. Maar men hoort het ook in de kringen waar de burgers zich vormen of in de groepen die strijden voor recht en democratie.

Inderdaad, die cultuur spreekt niet over Wallonië zoals over een essentie maar wel zoals over een gemeenschap die een geschiedenis heeft, die het heden beleeft en die zich in de toekomst projecteert. Een gemeenschap waarin mannen en vrouwen leven en werken die zich niet enkel definiëren t.o.v. hun roemrijk verleden maar ook door hun projecten.

Die cultuur kan alleen maar open staan. Hoe zou het anders kunnen? Door de eeuwen heen zijn mannen en vrouwen van elders gekomen – eerst vanuit het noorden, dan vanuit de mediterrane gebieden en ten laatste vanuit andere continenten – om het lief en leed van de Walen te delen. Deze inbreng heeft vruchten opgebracht. En heeft een traditie van multiculuralisme doen ontstaan, die dag in dag uit zo goed wordt beleefd dat ze het soms nalaat zichzelf te bevestigen.

De Brusselse oproep biedt een nieuwe gelegenheid om over al die thema’s een openlijke discussie te voeren.

Het Belgische federalisme, dat reeds sinds een eeuw werd bedacht en dat 35 jaar geleden werd ingevoerd, - een zeer geraffineerd product ontstaan uit de ontmoeting van de culturele aspiraties van de Vlamingen en uit de sociaal-economische eisen van de Walen – is heden ten dage zeker en vast een volgroeid systeem. In Wallonië hebben de gewestelijke instellingen een kritische massa bereikt die hen in de mogelijkheid stelt alle overdrachten van bevoegdheden zonder grote moeilijkheden te verwerken. (De Waalse regering is bijvoorbeeld het verst gegaan in de hervorming van de plaatselijke besturen, provincies en gemeenten. In een land waar de plaatselijke autonomie altijd werd gesacraliseerd, ziet deze sprong vooruit er revolutionair uit).

Maar dat federalisme, in zijn bicommunautaire vorm, heeft Brussel doen stikken in een keurslijf en heeft aan de taal een rol gegeven die met het kosmopolitische karakter van onze gemeenschappen weinig compatibel is. Vooral, het resultaat hiervan is dat de culturele stromingen werden georiënteerd door krachten die noch Brussel noch Wallonië ten goede zijn gekomen. Deze funeste krachten hebben inderdaad ruimschoots verhinderd dat men de identiteit van het levendige en invloedrijke creatiecentrum – de eerst vernoemde – zou waarnemen, en hebben aan de tweede verboden de instrumenten in voege te brengen die haar zouden toelaten het woord te nemen (als men haar nog de weinige hulpmiddelen waarover zij nog beschikte niet uit de handen heeft gerukt; de ontmanteling van de RTBF is in dit opzicht een tragedie). Het resultaat is bekend. In Wallonië wordt Brussel vaak niet als het hart van een gemeenschap in beweging beschouwd maar als de zetel van een verafgelegen en arrogante administratie, en Wallonië wordt in Brussel aanzien als een provincie met verouderde gebruiken.

Dit symbolische tekort is nadelig voor Wallonië en, dientengevolge, ondermijnt het dynamisme van haar partners. Het Waalse project blijft op het sociaal-economisch vlak toegespitst. Dat gebeurt zeker met recht. Maar de Waalse regering mag dan nog alle saneringsprogramma’s op touw zetten die ze wil : zonder culturele referenten zal zij onvermijdelijk in haar pogingen mislukken.

Hun waardigheid terugbezorgen aan al diegenen die in Wallonië leven en arbeiden houdt inderdaad in dat een verstandige culturele politiek wordt gevoerd, die tot uiting komt in de media en in het onderwijs. De Waalse intellectuelen streven ten andere sinds jaren naar een dergelijke politiek

Zoals de Brusselse ondertekenaars van het Manifest « Wij bestaan », denken wij « dat het hoog tijd is om definitief een Belgische Staat, waar de twee Gemeenschappen elkaar trotseren, de rug toe te keren, om aan de drie Regio’s van het land de gelegenheid te bieden zich zij aan zij te ontplooien, ieder met een eigen identiteit en efficiënte instellingen ». Op het ogenblik dat de onderhandelingen, die de toekomst van deze drie Gewesten zullen bepalen, op handen zijn, doen wij beroep op de verbeelding. De solidariteit tussen Walen en Brusselaars moet niet noodzakelijk de vorm aannemen van gemeenschappelijke instellingen die hen allebei negeren. Wij richten ons tot alle verantwoordelijke afgevaardigden : dat zij er zouden van bewust worden dat de Walen zowel als de Brusselaars er belang bij hebben instrumenten in het leven te roepen die hun toekomst zullen veilig stellen.

[Vertaling Michel Faucq Edingen]

Nicolas ANCION, écrivain, LIEGE
Edgard ANDRE, Professeur honoraire à l’Université de Mons-Hainaut, HAVRE
François ANDRE, politologue, délégué CGSP , AUTREPPE
Danielle BAJOMEE, professeure à l’Ulg, LIÈGE
Willy BAL, Professeur émérite UCL, académicien, écrivain wallon, JAMIOULX
Yannick BAUTHIERE enseignant, GEMBLOUX
Jean-Pierre BERTRAND, Professeur à l’Université de Liège, THEUX
Francis BISMANS, Professeur à l’Université de Nancy, secrétaire général du mouvement socialiste, FLEMALLE
Guibert BODART, directeur honoraire du SPF Finances, LA HULPE
Christine BOMBOIR, NAMUR
Marie-Guy BOUTIER, professeur à l'Université de Liège, LIEGE
Jacques BRASSINNE de LA BUISSIERE, docteur en sciences politiques, GEMBLOUX
François BROUYAUX, enseignant, BRUXELLES
Marinette BRUWIER, Professeur honoraire à l’Université de Mons-Hainaut, MAISIERES
Jean CAPIAU, Scénographe, LA LOUVIÈRE
Michel CIPARISSE, artiste, NAMUR
Maurice CHEZA, Professeur émérite à l’UCL, NAMUR
Willy COLETTE, Prisonnier politique 1940-1945, SAINT-MARC
Luc COURTOIS, Professeur à l’UCL , dir. des trav. Fondation wallonne PM et JF Humblet, LOUVAIN-La-NEUVE
Jean-Paul D’HAEYER, enseignant et militant syndical, GELBRESSEE
Eulalia DAMASO, Professeur, FLEMALLE
Marie-Anne DELAHAUT, administratrice réseaux, HOUR
Armand DELCAMPE directeur du théâtre Jean Vilar et du Festival de Spa, BOUSVAL
Jean-Pierre DELHAYE, historien
Francis DELMOTTE, Cercle Républicain, MONS
Benoît DENIS, chef de travaux à l'ULg, ESNEUX
Guy DENIS, écrivain et galeriste, LOUFTEMONT
Philippe DESTATTE, historien, HOUR
Anne DEVLEESHOUWER, Formatrice en alphabétisation, LA LOUVIÈRE
Julien DOHET, historien, LIEGE
Christian DRAGUET, Délégué CGSP, ALLEUR
Daniel DROIXHE, Chargé de cours à l'Université de Liège, académicien, OUPEYE
Jacques DUBOIS, Professeur émérite à l’ULg, LIEGE
Isabelle DUCULOT, formatrice en entreprise, LIEGE
Pierre DUFAUX, ancien journaliste RTBF, NAMUR
Jean-Pierre DUMONT, écrivain wallon, CLAVIER
André DUMOULIN, Professeur à l’université, CIUDAD PANAMA
Patrick DUPUIS, écrivain et éditeur, OTTIGNIES
Pascal DURAND, Professeur à l’Université de Liège, ESNEUX
José FONTAINE, Docteur en philosophie de l’UCL, Directeur de Toudi, GRATY
Michel FOURGON, compositeur, LA GLEIZE
Michel GIGOT, vice-président du Mouvement du Manifeste Wallon, syndicaliste CNE LOUVAIN-LA-NEUVE
Pierre GILLIS, Professeur à l’Université de Mons-Hainaut, MONS
Ernest GLINNE, Ancien Ministre et Député européen honoraire, COURCELLES
Anne-Catherine GUIO, économiste, GESVES
Chantal HARTMAN, Réalisatrice Télé, TAVIERS
Thierry HAUMONT, écrivain, Prix Rossel, CHARLEROI
Arnold HAUWAERT, Vivre en Wallonie, SAMBREVILLE
Jean-Pierre HIERNAUX, Professeur à l'Université, FLEURUS
Jean-Pol HIERNAUX, fonctionnaire wallon, NAMUR
Jean-Charles JACQUEMIN, professeur FUNDP, GELBRESSEE
Jacques JOSET, Professeur ordinaire émérite, Université de Liège, LIEGE
Ivonne JOYEUX, régente en arts plastiques, WATERLOO
Guy JUCQUOIS, professeur émérite de l’Université de Louvain, CORTIL-WODON
Georges KELLENS, professeur émérite de l'ULg, NEUPRÉ
Jean-Marie KLINKENBERG, Professeur à l’ULg, LIEGE
Caroline LAMARCHE, écrivain, LIÈGE
Janine LARUELLE, céramiste, LA LOUVIERE
Jean-Pierre LEBRUN, psychanalyste, NAMUR
Edmond LEGROS Professeur émérite de l'UCL, LIEGE
Jean-Pierre LEMAITRE Département des sciences économiques UCL, LOUVAIN-LA-NEUVE
Jean LEROY, Enseignant, LA LOUVIÈRE
Micheline LIBON, historienne. Professeur émérite de l'UCL, NANINNE
Gabriel LIEGEOIS, économiste, OUFFET
Emmanuel LORETELLI, Professeur, LA LOUVIERE
Jean LOUVET, dramaturge, président du Mouvement du Manifeste Wallon, LA LOUVIERE
Lucien MAHIN, écrivain et chercheur en langue wallonne, vétérinaire privé à l’étranger, ancien enseignant-chercheur à l'Institut Agronomique et Vétérinaire de RABAT
Christine MAHY, Directrice du Miroir Vagabond, DURBUY
Paul MALHERBE, Prêtre, NAMUR
Nicole MALINCONI, écrivain, NAMUR
Pierre MANIL, Psychologue, Formateur dans le secteur socio-éducatif, FLOREFFE
Paul MEYER, cinéaste, VISE
Laurent MINGUET, Manager de l’année 2004, LIEGE
Thibaud NANIOT, historien, NAMUR
Jean NOËL, Directeur hon. de Ministère, LA BOUVERIE
Françoise ORBAN, professeure FUNDP, NAMUR
Marcel OTTE Professeur à l’Université de Liège, LIEGE
Jules PIRLOT, Professeur d’histoire, LIEGE
Jean PIROTTE, Professeur émérite à l’UCL, JAMBES
Jacques QUIVY, Dr.Sc.Ingénieur Spécialiste secteur industriel « Biotechnologie et Sciences de la vie » LOUVAIN-LA-NEUVE
Alex REMACLE Consultant en informatique et Stratégie Internet, ORBAIX
Philippe RENAULT, Forestier, IVOZ-RAMET
Daniel RICHARD, syndicaliste wallon, HERSTAL
Emile RIKIR, archiviste, HUY
Caroline SAPPIA, assistante de recherche à l’UCL, chargée de projet à la Fondation wallonne P.-M. et J.-F. Humblet BRUXELLES
Jean-Louis SBILLE , Comédien et auteur, BRUXELLES
Daniel SERET, Artiste-peintre-animateur, DURBUY
Emile SERVAIS, Ancien Président MOC fédé. de Namur, Prof.Hon. UCL, MALONNE
Claude SNAPS, Vétérinaire, conseiller communal républicain, BEAUVECHAIN
Annick THYRE, secrétaire générale adjointe de la FGTB wallonne, NAMUR
Anne TIRIFAHY, Fonctionnaire, FLEURUS
Lise THIRY, Virologue, BRAINE-LE-CHATEAU
Florence TONDEUR, urbaniste, WATERLOO
Vincent VAGMAN, historien, JAMBES
Denise VAN DAM, Maître de conférence FUNDP, DINANT
Guy VANDELOISE, Docteur en histoire de l’art, Professeur, peintre et sculpteur, LIEGE
Jean-Claude VANDERMEREN, secrétaire FGTB wallonne, JAMBES
José VERDIN, Directeur de la Form'action André Renard, ESNEUX
Carmelo VIRONE, écrivain, LIEGE
Yves WEZEL, économiste, CHARLEROI
Yves WINKIN, anthropologue, professeur à l'Ecole Normale Supérieure, LYON
Evence YANCENNE à MORLANWELZ
Marie-Denise ZACHARY, économiste, BRUXELLES